Η υφαλοκρηπίδα στο ράφι με τις «γκρίζες ζώνες»

Επίσημη κυβερνητική πολιτική οι δηλώσεις Πάγκαλου ότι η υφαλοκρηπίδα φθάνει μόνο μέχρι τα 200 μέτρα βάθος βυθού

Με έντονο σκούρο χρώμα, διακρίνονται ενδεικτικά οι περιοχές των διεθνών υδάτων του Αιγαίου όπου το βάθος βυθού ξεπερνάει τα 200 μέτρα. Εδώ, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, δεν τίθεται θέμα υφαλοκρηπίδας και όποιος θέλει μπορεί να κάνει έρευνες για πετρέλαιο...

Προπομπός των διευθετήσεων που προωθούνται στο Αιγαίο σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων είναι τα όσα αποκαλυπτικά είπε την Τετάρτη σε ραδιοφωνική του συνέντευξη ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θ. Πάγκαλος.

Με τις δηλώσεις του, όχι απλά νομιμοποιεί τις τουρκικές προκλήσεις, λέγοντας ότι τα τουρκικά ερευνητικά πλοία «κάνουν έρευνες σε διεθνή ύδατα, όπου όποιος θέλει μπορεί να κάνει έρευνες» -πράγμα ψευδές αφού τα τουρκικά πλοία ήταν μεν σε διεθνή ύδατα αλλά σε ελληνική υφαλοκρηπίδα-, αλλά επιπλέον αποχαρακτηρίζει την ελληνική υφαλοκρηπίδα, όπως αυτή ορίζεται από το Διεθνές Δίκαιο, περιορίζοντάς την μόνο στα αβαθή μέχρι 200 μέτρα βάθος βυθού, που αποτελούν μόνο το 15% των διεθνών υδάτων του Αιγαίου. Με αυτόν τον τρόπο, η ελληνική κυβέρνηση αφήνει τα υπόλοιπα στο ράφι με τις «γκρίζες ζώνες».

Είπε χαρακτηριστικά ο Θ. Πάγκαλος: «Τα "Πίρι Ρέις" και "Τσεσμέ" κάνουν έρευνες σε διεθνή ύδατα, όπου όποιος θέλει μπορεί να κάνει έρευνες, όχι μόνο οι παράκτιες χώρες. Οχι μόνο η Ελλάδα και η Τουρκία. Μπορεί να έρθει πλοίο ρώσικο, αμερικάνικο ή από το Κονγκό. Στα διεθνή ύδατα, όποιος θέλει μπορεί να κάνει ό,τι θέλει».

Και συνέχισε: «Το πρόβλημα είναι αν θα κάνουν έρευνες στην υφαλοκρηπίδα και η υφαλοκρηπίδα είναι το μικρότερο βάθος, ο βυθός της θαλάσσης σε βάθος μικρότερο από τα 200 μέτρα που είναι προέκταση των ακτών. Εκεί που σταματάνε τα ελληνικά χωρικά ύδατα, υπάρχει δυνατότητα να υπάρχει βυθός πιο ρηχός από τα 200 μέτρα κι αυτό συγκροτεί υφαλοκρηπίδα. Αυτή την υφαλοκρηπίδα εδώ και πάρα πολλά χρόνια η Ελλάδα επιμένει ότι πρέπει να τη διευθετήσουμε ακριβώς για να μη δημιουργούνται συγχύσεις - παρεξηγήσεις και ζητήματα και ο καθένας να μπορεί ελεύθερα πλέον να κάνει τις έρευνές του ή τις εκμεταλλεύσεις του».

Τα παραπάνω είναι μια λογική συνέχεια των όσων είχε πει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης στις 14 Μάη 2010, μιλώντας στο επιχειρηματικό φόρουμ Ελλάδας - Τουρκίας, στο πλαίσιο της επίσκεψης Ερντογάν, ότι «το Αιγαίο, τα θέματα της εδαφικής κυριαρχίας, της κυριαρχίας στον αέρα και τη θάλασσα (...) είναι κατασκευασμένα, από μερικούς πολύ ικανούς διπλωμάτες» και είχε αποκαλέσει τις τουρκικές διεκδικήσεις σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων «εδαφικές λεπτομέρειες» και «γεωγραφικές ιδιομορφίες»...

Τροχιοδεικτικά πυρά

Η υφαλοκρηπίδα, όπως και η ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) είναι το κυριαρχικό δικαίωμα της παράκτιας χώρας να εκμεταλλεύεται αποκλειστικά τη θάλασσα και το βυθό της.

Αφορά τα διεθνή ύδατα στο σύνολό τους, δηλαδή πέρα από τη στενή παραθαλάσσια ζώνη των χωρικών υδάτων (6 ή 12 ν. μίλια) - αυτά θεωρούνται ούτως ή άλλως εθνική επικράτεια - χωρίς περιορισμούς βάθους βυθού, σύμφωνα με την ισχύουσα Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 που η Ελλάδα επικύρωσε το 1994.

Τα όσα πρωτόφαντα είπε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, θέτουν σε άλλη βάση το σύνολο των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο, την ώρα που βρίσκεται σε εξέλιξη ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση και -όπως διαφημίζεται- είναι «σε καλό» δρόμο. Κατά συνέπεια, οι δηλώσεις Πάγκαλου ρίχνουν τροχιοδεικτικά πυρά που προσανατολίζουν στο περιεχόμενο και το πλαίσιο του διμερούς διαλόγου. Δείχνουν ότι η κυβέρνηση όχι μόνο συζητάει στη βάση της αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων αλλά και την έχει αποδεχθεί αυτή την αμφισβήτηση σε μεγάλη έκταση.

Είναι φανερό ότι η ελληνική κυβέρνηση δέχεται την ντε φάκτο δημιουργία από την Τουρκία, με ΝΑΤΟική κάλυψη, μιας νέας κατάστασης που είναι το πρόπλασμα των ευρύτερων διευθετήσεων που επιδιώκονται.

Αυτές οι διευθετήσεις εκτός από την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, αφορούν το πλάτος των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου, όπως και τις αρμοδιότητες στο διεθνή χώρο που αφορούν στον έλεγχο των πτήσεων (FIR) και στην έρευνα και διάσωση.

Ολα αυτά έχουν καταλυτικές επιπτώσεις στο στρατιωτικό-επιχειρησιακό έλεγχο στο Αιγαίο, που είναι ζωτικής σημασίας για την άμυνας της ηπειρωτικής Ελλάδας. Υπενθυμίζεται ότι το ζήτημα του επιχειρησιακού ελέγχου στο Αιγαίο είναι ένα ανοιχτό πρόβλημα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟικού καταμερισμού, όπως αυτός αποτυπώνεται στη νέα δομή του ΝΑΤΟ και στην αντιδικία γύρω από τα στρατηγεία και τα κέντρα αεροπορικών επιχειρήσεων (CAOC).

Χαράζουν νέα σύνορα

Τα όσα αναφέρει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ανατρέπουν όλα τα σημερινά δεδομένα και ακυρώνουν το Διεθνές Δίκαιο, αφού περιορίζεται η προς οριοθέτηση υφαλοκρηπίδα, μόνο στα τμήματα αυτά της θάλασσας που εκτείνονται πέρα από τα χωρικά ύδατα και ο βυθός φθάνει μέχρι, σε μέγιστο βάθος, τα 200 μέτρα.

Δηλαδή, γίνεται «γκρίζα ζώνη» το 85% των διεθνών υδάτων του Αιγαίου, που στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι ελληνική υφαλοκρηπίδα, και εγκαταλείπεται η υφαλοκρηπίδα της Μεσογείου, όπου εκεί τα βάθη είναι παντού πάνω από 200 μέτρα.

Μια τέτοια θέση δεν έχει υποστηριχτεί -μέχρι στιγμής- ούτε από την τουρκική πλευρά. Τέτοιος κανόνας δεν υπάρχει στην ισχύουσα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Ισχυε μόνο στη σύμβαση του 1958, που αντικαταστάθηκε από την ισχύουσα του 1982, επειδή ακριβώς τότε δεν υπήρχε τεχνολογία για γεωτρήσεις σε μεγαλύτερα βάθη βυθού.

Αλλωστε όλη η Μεσόγειος έχει χωριστεί σε εθνικές Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες. Για παράδειγμα η Κύπρος έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ με την Αίγυπτο στο μέσο της απόστασης των ακτών τους, όπως και η Ελλάδα με την Ιταλία στο μέσον του Ιονίου Πελάγους.

Χαρακτηριστικό των ανατροπών που προωθούνται, είναι το γεγονός ότι αν σε μια περιοχή των διεθνών υδάτων του Αιγαίου (σήμερα, με βάση το Διεθνές Δίκαιο είναι ελληνική υφαλοκρηπίδα), είτε ντε φάκτο είτε κατόπιν «διευθέτησης» το δικαίωμα εκμετάλλευσης δοθεί στην Τουρκία, αυτόματα εγείρονται και δικαιώματα άμυνας για το τμήμα αυτό του θαλάσσιου χώρου, καθώς η Τουρκία θα επικαλείται «ζωτικά συμφέροντα» της (Συμφωνία της Μαδρίτης 1997).

Επισημαίνεται πως σήμερα, σχεδόν ολόκληρο το Αιγαίο - με εξαίρεση τμήματος του βόρειου Αιγαίου - λόγω της διασποράς αλλά και της διάταξης των ελληνικών νησιών που σχηματίζουν «τείχος» απέναντι από τις τουρκικές ακτές, αποτελεί ελληνική υφαλοκρηπίδα. Επίσης, καλύπτεται από το FIR Αθηνών (σύμφωνα με τον ICAO) και συνεπώς αποτελεί χώρο που η αρμοδιότητα έρευνας και διάσωσης ανήκει στην Ελλάδα.

Η εξασφάλιση, από την τουρκική πλευρά του δικαιώματος εκμετάλλευσης της υφαλοκρηπίδας που εκτείνεται ανάμεσα σε δύο τμήματα της ελληνικής επικράτειας ή πολύ περισσότερο όλης της θαλάσσιας περιοχής γύρω από ελληνικά νησιά, θα είχε άμεσες συνέπειες σε ζητήματα εθνικής κυριαρχίας.

Θα οδηγούσε σε περικύκλωση ελληνικών νησιών από τουρκική υφαλοκρηπίδα ή παρεμβολή τουρκικής υφαλοκρηπίδας ανάμεσα στα ελληνικά νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά και τουρκική παρεμβολή στους θαλάσσιους δρόμους.

Αυτό πρακτικά θα σήμαινε ότι ανάμεσα στα ελληνικά νησιά, ενδεχομένως, θα στήνονταν τουρκικές
πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου ή φυσικού αερίου, πράγμα που θα συμπαρασύρει τον έλεγχο του εναέριου χώρου, την αρμοδιότητα έρευνας και διάσωσης, αλλά και το συνολικό επιχειρησιακό - στρατιωτικό έλεγχο της περιοχής αυτής, δηλαδή νέα σύνορα στο Αιγαίο και ανατροπή του σημερινού «στάτους».

Πλήρης ανατροπή

Για το ποια ανατροπή σηματοδοτούν τα όσα είπε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης αρκεί να παραθέσουμε τα όσα αναφέρονται στην ιστοσελίδα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, όπου περιγράφονται οι -επίσημες τουλάχιστον- ελληνικές θέσεις για το Αιγαίο: «Η Τουρκία αποβλέπει στην απόκτηση δικαιωμάτων υφαλοκρηπίδας δυτικά των ελληνικών νήσων του Ανατολικού Αιγαίου και κατά συνέπεια στον εγκλωβισμό αυτών σε μία ζώνη τουρκικής δικαιοδοσίας».

Στον αντίποδα αυτής της θέσης, η νέα θεώρηση δικαιώνει τις τουρκικές διεκδικήσεις, καθώς αποποιείται την υφαλοκρηπίδα που βρίσκεται δυτικά των ελληνικών νησιών και προς την ηπειρωτική Ελλάδα μέχρι τις ακτές της Εύβοιας και το Θερμαϊκό Κόλπο και τις ανατολικές ακτές της Πελοποννήσου, ή, στην καλύτερη περίπτωση, τη βάζει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με την Τουρκία.

Σε άλλο σημείο της ιστοσελίδας του υπουργείου Εξωτερικών σημειώνεται: «Το ζήτημα έγκειται στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας σε δύο συγκεκριμένα σημεία, δηλαδή αφενός στη θαλάσσια προέκταση της συνοριακής γραμμής στη Θράκη και αφετέρου στα πλησίον της τουρκικής ακτής ευρισκόμενα νησιά του Βορείου και Ανατολικού Αιγαίου και στη Δωδεκάνησο. Δεν αφορά σαφώς σε ολόκληρη την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου όπως όψιμα ισχυρίζεται η Τουρκία, η οποία άλλωστε είχε παραχωρήσει άδειες διεξαγωγής πετρελαϊκών ερευνών μόνο για τα δύο προαναφερόμενα σημεία».